Οι περισσότεροι αθλητές έχουν, σε κάποια στιγμή, βρεθεί στη θέση να πρέπει να διεκδικήσουν το δίκιο τους για κάποιο συμβάν μέσα από τη διαδικάσια της ένστασης. Οι ενστάσεις και η γνώση των κανόνων είναι μέρος του αγώνα και οι αθλητές θα πρέπει να προετοιμάζονται κατάλληλα, όπως προετοιμάζονται για την τεχνική τους ή τη βελτίωση του εξοπλισμού του σκάφους τους. Όσο καλύτερα προετοιμασμένος είναι κάποιος για μία ένσταση, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχει να την κερδίσει. Το σκεπτικό πολλών αθλητών να αποφεύγουν τις ενστάσεις δεν είναι σωστό γιατί με αυτήν τη στάση τους παροτρύνουν τους άλλους αθλητές να παραβιάζουν τους κανόνες. Στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε όλες τις λεπτομέρειες για μία σωστή ένσταση.
Ένα σκάφος μπορεί να κάνει ένσταση σε κάποιο άλλο σκάφος όταν πιστεύει ότι το τελευταίο έχει παραβιάσει κάποιον κανόνα. Όμως, όταν αφορά παραβίαση κάποιου κανόνα του Μέρους 2 των κανόνων αγώνων ιστιοπλοΐας (RRS) ή τον κανόνα 31 θα πρέπει, το σκάφος, να μετείχε ή να έχει δει το συμβάν για να μπορεί να κάνει ένσταση. Αυτό σημαίνει ότι ένα σκάφος δεν μπορεί να κάνει ένσταση σε κάποιο άλλο σκάφος επειδή άκουσε κάπου ότι το σκάφος αυτό παραβίασε κάποιον κανόνα του Μέρους 2 ή επειδή κάποιος τρίτος είπε ότι ακούμπησε μία σημαδούρα, μπορεί όμως, να κάνει ένσταση για οποιδήποτε κανόνα. Μερικά παραδείγματα όπου δεν απαιτείται από το σκάφος να μετείχε ή να είδε το συμβάν είναι ενστάσεις που αφορούν στον κανόνα 2 (Ευ Αγωνίζεσθαι), στον κανόνα 41 (Εξωτερική βοήθεια) ή κάποιον κανόνα της κλάσης ή της προκήρυξης ή των οδηγιών πλου (Θα πρέπει, όμως, το δικαίωμα ένστασης να μην αφαιρείται από τους ίδιους τους κανόνες αυτούς).
Ένα σκάφος ΔΕΝ μπορεί να κάνει ένσταση στην Επιτροπή Αγώνα, μπορεί όμως να ζητήσει αποκατάσταση. Επίσης, ένα σκάφος ΔΕΝ μπορεί να κάνει ένσταση στην Επιτροπή Ενστάσεων, αλλά μπορεί, πάλι, να ζητήσει αποκατάσταση ή να κάνει έφεση (εάν αυτό το δικαίωμα δεν έχει αφαιρεθεί). Προσοχή, όμως, γιατί ένα σκάφος μπορεί να εφεσιβάλλει μόνο την απόφαση μίας Επιτροπής Ενστάσεων ή τις διαδικασίες που αυτή ακολούθησε, αλλά όχι τα δεδομένα που βρέθηκαν. Μία σημαντική λεπτομέρεια που πρέπει να γνωρίζουμε για το θέμα των εφέσεων, είναι ότι τα συμπεράσματα και η απόφαση μίας ένστασης θα πρέπει να προκύπτουν από τα δεδομένα που έχουν βρεθεί (και έχουν γραφεί στο έντυπο). Για αυτό καλό είναι πάντα στο τέλος μίας ακρόασης να ζητάμε ένα αντίγραφο της ένστασης, ανεξάρτητα με το εάν θέλουμε να προχωρήσουμε σε έφεση ή όχι.
Επιστρέφοντας στο θέμα των ενστάσεων, όταν ένα σκάφος θέλει να κάνει ένσταση θα πρέπει πρώτα από όλα να φροντίσει αυτή να είναι έγκυρη. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να συμμορφωθεί με κάποιες υποχρεώσεις, οι οποίες ξεκινάνε από τη στιγμή του συμβάντος.
Αρχικά, η πρώτη υποχρεώση του σκάφους είναι να ενημερώσει το άλλο σκάφος στην πρώτη εύλογη ευκαιρία για την πρόθεσή του να κάνει ένσταση. Η πρώτη εύλογη ευκαιρία είναι η πιο κοντινή χρονικά, από τη στιγμή που έγινε το συμβάν, ευκαιρία που μας δίνεται να ενημερώσουμε το σκάφος και όχι από τη στιγμή που το σκάφος αποφάσισε ότι θέλει να κάνει ένσταση. Εαν, για παράδειγμα, το σκάφος πρώτα πάει και το συζητήσει με τον προπονητή, το σύμβουλο κανονισμών ή οποιοδήποτε άλλον και μετά αποφασίσει ότι ήθελε να κάνει την ένσταση, η πρώτη εύλογη ευκαιρία πέρασε.
Συγκεκριμένα, για συμβάντα που έγιναν στην περιοχή των αγώνων και στα οποία το σκάφος συμμετείχε ή είδε, τοτε θα πρέπει να φωνάξει τη λέξη "protest" (και όχι "εο", "έκανες φάουλ", "κάνε στροφές" ή οτιδήποτε άλλο) στην πρώτη εύλογη ευκαιρία. Παλαιότερα υπήρχε μία διάταξη της Εθνικής Αρχής που επέτρεπε τη χρήση της λέξης "ένσταση" για αγώνες που συμμετέχουν μόνο Έλληνες αθλητές, αλλά δεν υπάρχει πια, συνεπώς ούτε αυτή η λέξη μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί. Επίσης, εάν το μήκος του σκάφους που θέλει να κάνει ένσταση είναι μεγαλύτερο από 6μ, θα πρέπει να επιδείξει εμφανώς και στην πρώτη εύλογη ευκαιρία μία κόκκινη σημαία μέχρις ότου πάψει να αγωνίζεται. Λογικό είναι ότι η φωνή και η επίδειξη της σημαίας δεν πρέπει να γίνουν την ίδια στιγμή, αλλά θα πρέπει να γίνουν στην πρώτη εύλογη ευκαιρία για την καθεμία από αυτές τις ενέργειες.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που η φωνή ή η επίδειξη κόκκινης σημαίας ή και τα δύο δεν απαιτούνται:
1) Εάν το άλλο σκάφος είναι σε απόσταση που η φωνή δεν ακούγεται, τότε το σκάφος που θέλει να κάνει ένσταση δεν είναι υποχρεώμενο να φωνάξει, αλλά πρέπει να το ειδοποιήσει στην πρώτη εύλογη ευκαιρία, χρησιμοποιώντας πάλι τη λέξη "protest", αφού η ένσταση αφορά συμβάν που έγινε στην περιοχή των αγώνων. Η επόμενη φορά που τα σκάφη θα συναντηθούν, μπορεί να είναι κατά τη διάρκεια μίας ιστιοδρομίας, ανάμεσα σε δύο ιστιοδρομίες, αλλά και στη στεριά. Παρόλα αυτά, το σκάφος που θέλει να κάνει ένσταση υποχρεούται να επιδείξει εμφανώς την κόκκινη σημαία (εάν το μήκος του είναι μεγαλύτερο από 6μ) στην πρώτη εύλογη ευκαιρία μετά το συμβάν.
2) Εάν το συμβάν ήταν σφάλμα του άλλου σκάφους στην πλεύση της διαδρομής (δεν πέρασε ένα σημείο στροφής ή το πέρασε από τη λάθος πλευρά), τότε το σκάφος που θέλει να κάνει ένσταση δεν χρειάζεται ούτε να φωνάξει, ούτε να επιδείξει κόκκινη σημαία, αλλά να το ενημερώσει είτε πριν τερματίσει, είτε στην πρώτη εύλογη ευκαιρία αφού το άλλο σκάφος τερματίσει. Δεν είναι ξεκάθαρο στους κανόνες εάν ένα σκάφος που θα μπορούσε να ειδοποίησει το άλλο σκάφος πριν τερματίσει μπορεί να επιλέξει να το κάνει αφού αυτό τερματίσει και αυτό είναι σημαντικό γιατί ο κανόνας 28.2 αποκλείει τη δυνατότητα στο σκάφος να επιστρέψει και να διορθώσει το σφάλμα του αφού έχει τερματίσει.
3) Εάν σαν αποτέλεσμα του συμβάντος ένα μέλος του πληρώματος των σκαφών που έχουν αναμιχθεί βρίσκεται σε κίνδυνο ή, υπάρχει τραυματισμός ή σοβαρή ζημιά που είναι εμφανής στο σκάφος που θέλει να κάνει ένσταση, τότε ούτε πρέπει να φωνάξει ούτε να σηκώσει κόκκινη σημαία στην πρώτη εύλογη ευκαιρία, αλλά πρέπει μόνο να ενημερώσει το άλλο σκάφος μέσα στο χρονικό όριο που προβλέπεται από τον κανόνα 61.3. Αυτό το χρονικό όριο, που είναι το χρονικό όριο υποβολής ενστάσεων, συνήθως αναγράφεται στις οδηγίες πλού. Εάν τίποτα δεν αναφέρεται σε αυτές, τότε είναι δύο ώρες αφού το τελευταίο σκάφος στην ιστιοδρομία τερματίσει. Η έννοια του τραυματισμού αναφέρεται σε σωματικές "βλάβες" και αυτή της ζημιάς σε φυσικές "βλάβες" στο σκάφος ή τον εξοπλισμό. Ψυχικές "βλάβες" δεν υπολογίζονται.
Κάτι που δεν είναι ξεκάθαρο είναι, στις ενστάσεις που δεν αφορούν συμβάντα που έγιναν στο χώρο των αγώνων ή στην περίπτωση 3 που είδαμε παραπάνω, εάν το σκάφος που θέλει να κάνει ένσταση πρέπει να χρησιμοποιήσει μόνο τη λέξη "protest" για να ενημερώσει τον εναγόμενο ή μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε άλλη λέξη. Η αλήθεια είναι ότι ο σκοπός της ενημέρωσης είναι να κάνει γνωστό στο άλλο σκάφος ότι κάποιος προτίθεται να του κάνει ένσταση, και αυτό θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο και κατανοητό. Επομένως, η λέξη "protest" ή κάποιο παράγωγό της (πχ "I am protesting you") θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται κατά την πληροφόρηση του εναγόμενου.
Τέλος, πολλές φορές οι οδηγίες πλού βάζουν ακόμα ένα προαπαιτούμενο για να είναι η ένσταση έγκυρη, και αυτό είναι το σκάφος που θέλει να κάνει ένσταση να ενημερώσει την Επιτροπή Αγώνων, στην πρώτη εύλογη ευκαιρία αφού τερματίσει. Συνήθως αυτό συμβαίνει σε αγώνες κατηγοριών νέων, αλλά δεν αποκλείεται να συμβεί και σε άλλους αγώνες.
Όλα τα παραπάνω, παρόλο που είναι προαπαιτούμενα για μία έγκυρη ένσταση, δεν αποτελλούν από μόνα τους την ένσταση. Για να μπορέσει μία ένσταση να προχωρήσει σε ακροαματική διαδικασία και να εκδικαστεί θα πρέπει αυτή να κατατεθεί στην Επιτροπή Ενστάσεων, αλλά αυτό θα το αναλύσουμε στο Β' μέρος....